Argentyna to jeden z najciekawszych przypadków gospodarczych w Ameryce Łacińskiej. Choć kraj ten ma ogromny potencjał – zasoby naturalne, wykształconą populację i tradycje przemysłowe – jego PKB w ostatnich 30 latach rozwijało się w sposób nieregularny, podlegając cyklicznym kryzysom, hiperinflacji i zawirowaniom politycznym.
W przeciwieństwie do wielu krajów wschodzących, Argentyna nie wykorzystała w pełni koniunktury światowej, a jej gospodarka do dziś zmaga się z fundamentalnymi problemami strukturalnymi.
Lata 90. – konwertybilność i destabilizacja
W 1991 roku władze Argentyny wprowadziły system tzw. „convertibility plan” – kurs peso został sztywno powiązany z dolarem amerykańskim w stosunku 1:1. Miało to na celu zwalczanie hiperinflacji i przywrócenie zaufania do waluty.
W pierwszych latach plan przyniósł pozytywne efekty:
- inflacja gwałtownie spadła,
- PKB zaczęło rosnąć (średnio o 5–6% rocznie do 1997 roku),
- inwestorzy zagraniczni wrócili do Argentyny.
Jednak pod koniec dekady system stał się nie do utrzymania:
- wzrost kosztów kredytu i kursu dolara osłabiał konkurencyjność eksportu,
- rosło bezrobocie i deficyt budżetowy,
- kraj wpadał w recesję – PKB spadło o 3% w 1999 i 0,8% w 2000 roku.
Kryzys gospodarczy 2001–2002
W 2001 roku Argentyna ogłosiła największe wówczas bankructwo kraju w historii – nie była w stanie spłacać długu zagranicznego.
Nastąpiło:
- zamrożenie kont bankowych („corralito”),
- głęboka recesja (PKB spadło o ponad 10,9% w 2002 roku),
- upadek sektora bankowego,
- hiperinflacja i dewaluacja peso.
Gospodarka została zdewastowana, a społeczne skutki kryzysu były dramatyczne – wzrost ubóstwa i protesty społeczne doprowadziły do zmiany władz.
Lata 2003–2008 – dynamiczne odbicie
Po ustabilizowaniu sytuacji politycznej, kraj powrócił na ścieżkę wzrostu. Między 2003 a 2008 rokiem PKB Argentyny rosło średnio o 7–9% rocznie. Wzrost ten był efektem:
- poprawy warunków eksportu (soja, wołowina, ropa),
- korzystnego kursu walutowego po dewaluacji,
- wysokiego popytu wewnętrznego,
- rosnących cen surowców na rynkach światowych.
Okres ten uznaje się za jeden z najlepszych w historii nowożytnej Argentyny – udało się zmniejszyć ubóstwo i odbudować rezerwy walutowe.
Globalny kryzys i polityka interwencyjna
W 2009 roku Argentyna odczuła skutki globalnego kryzysu – PKB spadło o 6%, a eksport osłabł.
W kolejnych latach władze zdecydowały się na silnie interwencyjną politykę gospodarczą:
- kontrole cen i kursów walutowych,
- nacjonalizacja sektora emerytalnego i koncernu YPF,
- sztuczne utrzymywanie kursu peso,
- ograniczenia w imporcie i eksporcie.
Efektem było ograniczenie wzrostu gospodarczego i utrata zaufania inwestorów. Między 2011 a 2015 rokiem PKB rosło średnio tylko o 1–2%, a inflacja systematycznie przyspieszała.
Lata 2016–2019 – próby reform i kolejny kryzys
Po zmianie rządu w 2015 roku nowa administracja próbowała wdrożyć reformy wolnorynkowe:
- zniesiono restrykcje walutowe,
- ułatwiono handel zagraniczny,
- pozyskano finansowanie z MFW.
Początkowo przyniosło to pewne ożywienie gospodarki (PKB +2,7% w 2017), ale brak stabilizacji fiskalnej i odpływ kapitału wywołały kolejną falę kryzysu.
W 2018 roku peso gwałtownie się osłabiło, a w 2019 PKB spadło o 2,1%.
Pandemia COVID-19 i konsekwencje
Rok 2020 przyniósł kolejny głęboki cios – w wyniku pandemii gospodarka skurczyła się o 9,9%, co było jednym z największych spadków w Ameryce Łacińskiej.
Rząd wprowadził szereg programów pomocowych, ale kraj wciąż zmagał się z:
- wysoką inflacją,
- brakiem dostępu do rynków finansowych,
- długiem publicznym przekraczającym 100% PKB.
Odbicie w 2021 i 2022 roku wyniosło kolejno 10,4% i ok. 5%, ale miało ono charakter nadrabiania wcześniejszych strat.
Kluczowe liczby
- W 1990 roku PKB Argentyny wynosiło ok. 150 mld USD.
- W 2000 roku osiągnęło 285 mld USD.
- W 2010 roku sięgnęło 430 mld USD, a w 2017 roku przekroczyło 640 mld USD.
- W 2022 roku, po korektach inflacyjnych i kursowych, PKB wyniosło ok. 630 mld USD.
- PKB per capita wahało się w przedziale 8 000–12 000 USD, z dużą zmiennością w zależności od kursu walutowego i inflacji.
Czynniki wzrostu i ograniczeń
Na wzrost PKB Argentyny wpływały:
- rolnictwo i eksport surowców (głównie soja),
- duży rynek wewnętrzny i konsumpcja,
- inwestycje publiczne w czasie ekspansji fiskalnej.
Największe bariery rozwoju to:
- chroniczna inflacja,
- brak zaufania do instytucji,
- niestabilna polityka fiskalna i pieniężna,
- częste kryzysy zadłużeniowe i napięcia społeczne.
Perspektywy na przyszłość
Argentyna ma ogromny potencjał gospodarczy, jednak wykorzystanie go wymaga:
- przywrócenia równowagi makroekonomicznej,
- odbudowy zaufania inwestorów,
- walki z inflacją i reform systemu finansów publicznych,
- unowocześnienia modelu gospodarczego.
Bez głębokich i konsekwentnych reform kraj może pozostać w pułapce cyklicznych kryzysów, mimo sprzyjających warunków zewnętrznych.
Źródła:
- „Argentina: A Century of Decline”, 2020, Ricardo Estrada
- „Economic Volatility in Latin America”, 2019, Agnieszka Kulesza
- „IMF Country Report – Argentina”, 2022, IMF Publications
- „Historia económica de la Argentina moderna”, 2021, Jorge Ramírez
